Xu thế toàn cầu: Chuyển mình sang khu công nghiệp sinh thái

Cuối năm 2024, tại Hội nghị Công tác Kinh tế Trung ương, Trung Quốc khẳng định sẽ đẩy mạnh quá trình chuyển đổi xanh, trong đó ưu tiên phát triển các khu công nghiệp không phát thải carbon.

Không riêng Trung Quốc, nhiều quốc gia và khu vực cũng đang từng bước hiện thực hóa mô hình khu công nghiệp sinh thái (Eco-Industrial Parks – EIP). Đây không chỉ là giải pháp môi trường mà còn là chiến lược kinh tế dài hạn, khi hệ thống hạ tầng công nghiệp truyền thống ngày càng lạc hậu và gây áp lực lớn lên môi trường tự nhiên.

Dù đóng góp quan trọng vào tăng trưởng kinh tế, nhưng các khu công nghiệp cũng là tác nhân chính gây ra ô nhiễm, biến đổi khí hậu và cạn kiệt tài nguyên. Trong bối cảnh áp lực từ chính phủ, người tiêu dùng và tổ chức quốc tế ngày một gia tăng, các doanh nghiệp buộc phải tái cấu trúc sản xuất theo hướng bền vững hơn.

Từ ý tưởng đến hành động: KCN sinh thái không còn là khái niệm xa vời

Khái niệm khu công nghiệp sinh thái được đề cập lần đầu tại Hội nghị Liên hợp quốc về Môi trường và Phát triển (Rio 1992). Đến nay, nhiều quốc gia đã đưa mô hình này vào thực tiễn với kết quả đáng ghi nhận.

Điểm khác biệt cốt lõi giữa KCN sinh thái và KCN truyền thống là việc tích hợp các giải pháp tuần hoàn: chia sẻ tài nguyên, tái sử dụng chất thải, tiết kiệm năng lượng và tối ưu hạ tầng chung. Mục tiêu không chỉ là giảm thiểu tác động môi trường, mà còn giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận hành, nâng cao hiệu quả đầu tư và gia tăng năng lực cạnh tranh.

Các mô hình thành công trên thế giới

🔹 Kalundborg – Đan Mạch:
Được xem là hình mẫu toàn cầu, KCN Kalundborg đã xây dựng một chuỗi sản xuất tuần hoàn gồm 16 doanh nghiệp, trong đó chất thải của đơn vị này là nguyên liệu đầu vào cho đơn vị khác. Hệ sinh thái này đã hoạt động hiệu quả từ năm 1972, trở thành biểu tượng của nền kinh tế tuần hoàn.

🔹 Ulsan Mipo & Onsan – Hàn Quốc:
Hơn 1.000 doanh nghiệp trong các lĩnh vực sản xuất ô tô, lọc hóa dầu, đóng tàu… đã đầu tư hơn 520 triệu USD vào cải tiến xanh. Nhờ đó, các công ty tại đây đã tiết kiệm hơn 554 triệu USD, giảm phát thải hơn 665.000 tấn CO₂, tái sử dụng gần 80.000 tấn nước và tiết kiệm khoảng 280.000 tấn dầu tương đương.

🔹 Burnside Industrial Park – Canada:
KCN này khuyến khích tái chế, tái sử dụng chất thải, phát triển giao thông xanh và năng lượng tái tạo – điển hình cho chiến lược “sản xuất sạch hơn” tại Bắc Mỹ.

Việt Nam: Hành trình khởi động còn nhiều thách thức

Tại Việt Nam, mô hình KCN sinh thái được khởi động từ năm 2014. Tính đến năm 2023, cả nước mới chỉ có 7 khu công nghiệp sinh thái chính thức, chiếm khoảng 1% tổng số KCN hiện có, gồm:

• Trà Nóc 1 & 2 (Cần Thơ)
• Khánh Phú (Ninh Bình)
• Hòa Khánh (Đà Nẵng)
• Hiệp Phước (TP.HCM)
• Đình Vũ (Hải Phòng)
• Amata (Đồng Nai)

Mặc dù đã có nền tảng ban đầu, song việc mở rộng mô hình này vẫn đối mặt nhiều thách thức: từ khung pháp lý chưa hoàn thiện, thiếu ưu đãi hấp dẫn cho nhà đầu tư, đến khó khăn trong việc tái cấu trúc các KCN truyền thống.

Prodezi Long An – Hướng đến hình mẫu khu công nghiệp sinh thái kiểu mới tại Việt Nam

Nắm bắt xu thế toàn cầu và định hướng chuyển đổi xanh của Chính phủ, Khu công nghiệp sinh thái Prodezi Long An được quy hoạch để trở thành một trong những khu công nghiệp sinh thái dẫn đầu tại Việt Nam, không chỉ về quy mô mà còn về chất lượng phát triển bền vững và công nghệ ứng dụng.

Tư duy phát triển bền vững ngay từ giai đoạn quy hoạch:
Không giống các khu công nghiệp truyền thống chỉ chú trọng hạ tầng cơ bản, Prodezi Long An được thiết kế đồng bộ với tầm nhìn dài hạn – tích hợp các giải pháp hạ tầng thông minh, xử lý nước thải khép kín, phân khu chức năng hợp lý giữa sản xuất – dịch vụ – không gian xanh.

Ưu tiên ngành nghề thân thiện môi trường:
Giai đoạn 1 của dự án tập trung thu hút các doanh nghiệp thuộc lĩnh vực công nghệ cao, công nghiệp sạch, hạn chế tối đa ngành có nguy cơ phát thải cao. Đây là chiến lược nhằm kiến tạo một hệ sinh thái sản xuất tuần hoàn, nơi các doanh nghiệp có thể chia sẻ tài nguyên, năng lượng và tái sử dụng phụ phẩm.

Tiết kiệm chi phí – tăng hiệu quả vận hành cho nhà đầu tư:
Với hệ thống tiện ích nội khu hiện đại (trạm xử lý nước thải tập trung, năng lượng sạch, trung tâm logistics…), doanh nghiệp khi đầu tư tại Prodezi sẽ được hỗ trợ giảm chi phí vận hành lâu dài, đồng thời dễ dàng đáp ứng tiêu chuẩn ESG – yếu tố ngày càng được các nhà đầu tư toàn cầu quan tâm.

Vị trí chiến lược – đón sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng:
Nằm tại cửa ngõ Tây Nam TP.HCM, kết nối thuận lợi với các trục giao thông huyết mạch như cao tốc Bến Lức – Long Thành, Quốc lộ 1A và cảng quốc tế Long An, Prodezi Long An được đánh giá cao về năng lực hậu cần và logistics – yếu tố then chốt giúp khu công nghiệp này trở thành lựa chọn ưu tiên trong dòng dịch chuyển FDI “xanh” vào Việt Nam.

Với chiến lược phát triển bài bản, KCN sinh thái Prodezi Long An không chỉ là một dự án công nghiệp đơn thuần, mà còn là hình mẫu chuyển đổi xanh cho cả khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia trong thu hút đầu tư nước ngoài gắn với phát triển bền vững.

📌 Kết luận: Chuyển đổi là tất yếu

Khi thế giới bước vào kỷ nguyên phát triển xanh, khu công nghiệp sinh thái không còn là lựa chọn, mà là xu thế tất yếu. Đây là con đường giúp doanh nghiệp vừa nâng cao hiệu quả vận hành, vừa đáp ứng yêu cầu trách nhiệm xã hội và môi trường. Với Việt Nam, để không bị bỏ lại phía sau, cần một chiến lược dài hạn và sự vào cuộc đồng bộ từ chính sách đến hành động thực tiễn.